Văn Hóa Đông Tây

Tuần qua chứng kiến ba bê bối gây rối loạn Đảng Cộng hòa. Bom tấn trong số bộ ba là vụ lãnh đạo bang chiến trường North Carolina, thủ túc của ứng viên tổng thống Donald Trump. Bê bối phản ánh tột đỉnh tha hóa và làm rõ thêm phẩm hạnh của những ai được ứng viên Trump “cổ súy nhiệt tình” (The Hill - TH).

Ba hôm sau vụ ám sát hụt lần hai cựu Tổng thống Dondald Trump, bỗng thấy hiện tượng hiếm. Ngày 18/9, hơn trăm thành viên Cộng hòa gửi thư ủng hộ ứng viên tổng thống đối lập. Lá thư kỳ lạ hẳn có giá trị phản tỉnh.

Chi tiết ứng viên tổng thống Donald Trump tố dân nhập cư Haiti ăn thịt thú cưng, tại phiên tranh luận tàn khốc tối 10/3, bỗng thành to chuyện. Chưa đầy một tuần, nó leo thang chóng mặt. Dường như thuyết âm mưu đang gặm nhấm xã hội Mỹ hằng ngày.

Khi bầu cử tổng thống Mỹ chính thức khởi động từ ngày 6/9 tại Bắc Carolina, tam mã Cộng hòa lại tăng tốc. Bộ ba - các ứng viên Donald Trump, JD Vance, và RF Kennedy Jr vừa nhập phe Trump-Vance – tô đậm thêm cá tính của họ. Họ thảy đều “kỳ quặc”.

Vừa chốt 1/10, ngày ước hẹn tỷ thí đầu tiên với đối thủ, ứng viên Phó Tổng thống (PTT) JD Vance đã bồn chồn. Đăng đàn hôm 15/8, ông muốn hơn một: “Nhân dân Mỹ xứng đáng xem nhiều cuộc tranh luận nhất có thể” (The Hill). Có lẽ không quá khi ông mang nhãn “chiến binh cuồng nộ” (The Atlantic - TA).

Ứng viên phó tổng thống (PTT) phe Dân chủ xuất hiện tối 6/8 nhận mưa khen từ báo chí. Hai hôm sau khi Tim Walz, Thống đốc Bang Minesota, bất ngờ được Phó Tổng thống (PTT) Kamala Harris chọn liên danh cùng bà, The Atlantic gọi ông là “chiến binh vui vẻ”. Walz thắp lên niềm hân hoan hiếm hỏi, nối tiếp bởi chứng khoán Mỹ bất ngờ tăng mạnh hôm 8/8, trong nền chính trị đương đại Mỹ u ám.

Trong ba nội dung thề sẽ kháng cáo sau phán quyết cựu tổng thống Donald Trump phạm tội, hai luận điểm nhắm đến nhân chứng ngôi sao. Bên bị kiên trì rằng Michael Cohen bịa tạc tuyệt đối. Nếu vậy, tại sao hội thẩm đoàn, 12 công dân New York do đích thân bên bị tham gia chọn, không hòa đồng với họ?

Anh có động thái mới nhắm đến Nga khi quân đội Ucraine đang gặp bất lợi chưa từng có ở miền đông nước này. Họ sẽ gửi tên lửa tầm xa đầu tiên cho Ucraine đồng thời quyên bố quân đội Anh phải sẵn sàng chiến thắng Nga. Tuyên bố của Anh có thể là dấu hiệu định vị mạnh mẽ cái nhìn rất khác của Anh về Nga sắp tới.

Mỹ thực hiện cuộc xuất tướng bất thường giữa lúc niềm tin của Ucraine vào NATO thấp chưa từng có. Ngày 10/3, phó tổng thống Kamala Harris thăm Ba Lan, quan chức cao cấp nhất của Mỹ sang Châu Âu kể từ xung đột Nga-Ucraine. Chuyến thăm có vẻ như động thái chữa thẹn khi Mỹ bị chỉ trích sợ Nga về chiến lược.

Arab Saudi (AS), khách hàng mua vũ khí Mỹ khủng nhất, vừa giáng chùy chưa từng có lên nước này kể từ sau vụ khủng bố 11/9 mà thủ phạm bị quy là công dân AS. Họ xúi Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) cắt hai triệu thùng/ngày sản lượng dầu thô. Chùy này có thể làm sáng tỏ nhiều quan hệ mơ hồ.

Trừng phạt nhắm vào Nga công bố dồn dập giữa lúc họ có kế hoạch phòng ngự từ lâu. Đang thảo luận gói trừng phạt mạnh nhất, loại Nga khỏi hệ thống thanh toán quốc tế, nhưng họ không nao núng. Dù thế, biết trừng phạt Nga là trừng phạt chính mình, đòn hội đồng thường hồi lâu mới thấy ngấm.

Saudi Arabia, một trong những quốc gia Hồi Giáo bảo thủ hàng đầu, vừa đạt đột phá về nữ quyền. Lần đầu tiên họ cho đăng tuyển nữ tài xế tàu hỏa cao tốc trên tuyến đường đậm tính thần thánh. Động thái này có thể tạo bước ngoặt trên tiến trình nhọc nhằn hướng tới cởi mở của một tôn giáo hà khắc.

Mạng xã hội toàn cầu suốt tháng qua chú ý đặc biệt đến tổng thống Volodymyr Zelensky. Ông thực hiện loạt chuyến công du ảo và đạt hiệu quả tức thì chưa từng có. Cựu diễn viên hài, nhà lãnh đạo sinh năm 1978 đang phác thảo một mô hình lãnh đạo vượt khủng hoảng hiệu quả một cách độc đáo.

Chưa đầy hai tháng sau rạn nứt hiếm có, Armenia lại gây khó cho đồng minh Nga. Ngày 11/1, họ tuyên bố không tham gia tập trận của liên minh do Nga dẫn đầu. Rạn nứt này có lẽ là một trong những biến số khó giải nhất nếu biết nó có thể làm tăng trở ngại đáng kể cho Nga.

Hậu quả tăng giá dầu gây nhiều gánh nặng ngoài dự kiến. Cảnh báo chiến tranh ở Ucraine kìm hãm kinh tế toàn cầu, chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB) nhấn mạnh hậu quả thảm khốc của tăng giá năng lượng. Có điều giá dầu liên tiếp lập đỉnh dễ khiến các bên đều muốn xuống thang.

Ông Ranil Wickremesinghe được quốc hội Sri Lanka chọn làm tổng thống hôm 20/7 gửi đến đồng bào hai thông điệp đối lập. Ông dọa trấn áp biểu tình nhưng nói mình là bạn của nhân dân. Phát ngôn nước đôi cho thấy ông không dễ bị đánh bại song cũng khó đạt niềm tin.

Thái tử kiêm thủ tướng Ả Rập Xê Út (Saudi Arabia-SA) lại vừa thách thức tổng thống Joe Biden. Nửa tháng sau đòn gây tăng giá dầu, ông đánh tiếng sẽ đưa SA thành đồng minh của Nga và Trung Quốc, hai đối thủ nguy hiểm nhất của Mỹ. Động thái bạo gan của nhà lãnh đạo sinh năm 1985 có thể bẻ ngoặt quan hệ lưỡng quốc định hình suốt gần trăm năm.

Đối đầu truyền kiếp giữa Iran và Israel vừa chứng kiến bước leo thang nghiêm trọng. Lần đầu tiên, Iran công khai nhận chính mình tấn công một cơ sở tình báo của Israel. Tuyên bố chưa từng có này xảy ra giữa lúc cả hai đang quan hệ tế nhị với Nga, dễ khiến vũ khí dầu lửa bớt uy lực trước cấm vận quốc tế hi hữu nhắm vào họ.

Từ bờ kia đại dương đầu tuần rồi, hai thủ tướng Đức và Canada đồng bày tỏ thái độ hiếm hoi. Họ ký thỏa thuận năng lượng lịch sử chứa đựng rủi ro trên hầu hết mọi khía cạnh. Vậy tại sao họ vẫn quyết tâm?

Sự ra đi của cựu thủ tướng Shinzo Abe ở tuổi 67 hôm Thứ Sáu sau khi bị kẻ vô danh hạ sát đã gây sốc toàn cầu. Trong số hàng loạt phản ứng đau thương tức thì, Liên Hợp Quốc mặc niệm một phút còn Ấn Độ tổ chức quốc tang cả ngày hôm sau. Vị thủ tướng trẻ nhất Nhật Bản sẽ khó bị lãng quên khi để lại tiểu sử đầy cá tính.