Chính khách số một trong cơn vặn mình, lột xác dữ dội của đổi mới

(Kỳ 3)

TBT Nguyễn Phú Trọng trong chuyến thăm chính thức đến Cuba kéo dài năm ngày, tháng 4/2012 trên cương vị Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam. Nguồn: Getty Image

Nhân vật ấy đã nhìn thấy trách nhiệm trước mắt phải tự đổi mới của Đảng: “Tôi nghĩ các cơ quan đảng cũng cần được xốc lại. Bởi tôi chưa thấy vụ sai phạm hay tiêu cực tham nhũng nào do bên Kiểm tra Trung ương và kiểm tra các cấp của hệ thống Đảng và hệ thống chính quyền phát hiện ra”; cũng như nhiệm vụ cấp thiết phải “thay máu” của bộ máy chính quyền vốn sồ sề, nhiễm độc và thiếu minh bạch:

“Chúng ta phải chấn chỉnh lại toàn bộ hệ thống thể chế của ta. Đặc biệt là phải có cách gì đó giám sát, kiểm tra chặt chẽ, sát sao, nghiêm ngặt” (sđd, tr.186). 

Không những thế, ông đã nhìn ra những giải pháp cụ thể, đích đáng, phù hợp từ việc tịch thu tài sản bất minh của quan chức:

 “Đồng chí nào “bị lộ” mà truy nguồn gốc tài sản, có giời cãi! Đố chứng minh được, chỉ bằng đồng lương mà xây được biệt thự, mua được ô tô” (sđd, tr.189). 

Suốt cuộc họp, vị Tổng Bí thư đáng kính không trích lục sách vở, không nói lí thuyết suông, không viện dẫn lời lãnh tụ hay giương cao nghị quyết cũ kĩ. Ông chỉ lập luận dồn đối phương vào chân tường bằng ngôn từ ai cũng hiểu và bày tỏ quan điểm minh triết thể hiện đào sâu suy nghĩ và trăn trở từ lâu về các vấn đề đất nước. 

Từ chỗ rút kinh nghiệm cách quản lí đất đai của Trung Quốc và nhiều nước tiên tiến, ông so sánh với những ngón nghề mánh mung móc ngoặc nội bộ bất hảo tạo nên lợi ích nhóm gây ra bất công, bất minh, bất ổn định xã hội: 

“chỗ các đồng chí thì, danh nghĩa là công khai đấy, nhưng đã đi cổng sau, đi đêm với nhau rồi, đến khi thông báo thì không còn ai len chân vào được. Thành ra, người lắm tiền nhiều của thì vẫn thừa nhà thừa đất, còn công chức lương thấp, dân nghèo thì vẫn không có nhà ở. Thực trạng ấy là có thật, các đồng chí không thể chối được đâu” (sđd tr.190). 

Kết luận về các lãnh đạo chính quyền Thanh Hoa không chỉ sai phạm nghiêm trọng trong quản lý đất đai mà còn mắc bệnh lãnh cảm thẩm mỹ cộng đồng trầm trọng…  cho thấy nắm bắt tình hình rất sâu sát, soi xét diễn tả chính xác và thái độ làm việc dứt khoát, quyết đoán chống tiêu cực của Tổng Bí thư.

   Là Tổng Bí thư trong thời đổi mới, mới tiếp nhận công việc, chưa thể nắm bắt mọi ngóc ngách khuất lấp của bộ máy công quyền, nhưng ông không quan liêu và bị động chỉ trông chờ vào mớ báo cáo được “làm màu” với bệnh thành tích từ cấp dưới gửi lên. Ông đã chủ động tìm cho mình kênh thông tin quan trọng để cập nhật nhanh nhất các vấn đề của đất nước:

 “báo chí là một kênh quan trọng của Đảng, Nhà nước” (sđd, tr.196). 

Bằng thận trọng khi tiếp nhận các kênh truyền thông vốn không thiếu sự giật gân, kích động, câu khách, Tổng Bí thư đã gạn lọc cho mình những thông tin bổ ích, hoàn chỉnh một cái nhìn đa chiều về đời sống xã hội không ngừng biến động phức tạp: 

“gạt bỏ những sóng gây nhiễu, ông nhận ra vấn đề có tính phổ biến là sự bất hợp lí, sự quan liêu, sự chồng chéo, sự trì trệ, bùng nhùng, cái không minh bạch, cả cái bẩn thỉu đang ẩn nấp đâu đấy trong bộ máy hành chính này”. 

Coi báo chí là nhịp thở của đời sống mà qua nó dễ bắt mạch cơ thể xã hội hơn là đọc những bản báo cáo khô khan, vì thế mà ông không khỏi xót xa trước thực trạng: 

“sao nhiều kẻ ăn bẩn, ăn chặn, ăn bớt, ăn mảnh, ăn của đút đến thế? Không phải là những kẻ mà là những bọn, thậm chí cả một tập thể, với bộ tứ, thống nhất ăn của dân, của nhà nước” (sđd, tr.188). 

Cảm nhận rõ ràng nhất ở ông khi làm việc với địa phương luôn là nhược điểm chí mạng của một bộ máy chính quyền tụt hậu, thiếu chuyên nghiệp: 

“sự yếu kém của đội ngũ cán bộ công chức, là nền hành chính lem nhem, lèm nhèm”. Khi tờ Thời luận đăng bài đầu tiên, ông đã dự báo với người trợ lí: “sẽ có loạt bài cho mà xem, việc này họ không chơi bắn tỉa đâu. Chờ xem mặt trận báo chí trong chiến dịch này, phát hiện đến đâu. Đó cũng là những căn cứ quan trọng giúp ta giải quyết đúng đắn vụ Thanh Hoa” (sđd, tr.194). 

Vì thế, khi chọn điểm nóng đầu tiên để gỡ rối là thành phố Thanh Hoa, ông đã có bằng cớ không thể chối cãi để điểm đúng tử huyệt của “cơn bệnh nước”:

“Báo chí không vu oan cho các đồng chí đâu, nhất là những vụ động trời như thế nay. Bên văn phòng chính phủ đã thống kê hằng năm, để xem báo chí đưa ra bao nhiêu vụ tiêu cực. Đúng bao nhiêu, sai bao nhiêu, tính phần trăm cả đấy” (sđd, tr.193). 

Để rồi đồng chí lão thành cách mạng ấy phải thốt lên trong kết luận cuộc họp: “chua xót như mình đang ăn năn, tự hối cùng họ: Đau quá các đồng chí ơi!”.

(Còn nữa)