Từ bờ kia đại dương đầu tuần rồi, hai thủ tướng Đức và Canada đồng bày tỏ thái độ
hiếm hoi. Họ ký thỏa thuận năng lượng lịch sử chứa đựng rủi ro trên hầu hết mọi khía
cạnh. Vậy tại sao họ vẫn quyết tâm?
Ngày 24/8, hai thủ tướng công bố một liên minh chưa từng có. Tại Newfoundland, tỉnh
ven biển cực đông Canada gần Châu Ấu nhất giữa đôi bờ Đại Tây Dương, hai bên loan
báo lập “liên minh hydro”. Cấu trúc này đặt mục tiêu, đến 2025, năng lượng sạch - khí
thiên nhiên hóa lỏng (LNG) - của Canada sẽ tới Đức.
Liên minh khởi động gần như tức thì. Canada cam kết, cuối năm, sẽ tăng xuất khẩu
dầu thô và khí thiên nhiên (không phải LNG) lên thêm 300.000 thùng/ngày. Đức hứa,
tháng 1/2023, một trong bốn bồn nổi đầu sẽ tiên tiếp nhận LNG.
Thực ra mấy ý tưởng đã được ươm mầm. Ở bờ biển phía đông Canada, vài dự án LNG
– nhiên liệu đột phá để thoát nhiên liệu địa khai - đang xúc tiến. Công ty tư nhân
Pieridae Energy đề xuất cơ sở LNG nổi chứa 2,4 megatonne/năm ở tỉnh cực đông
Nova Scotia.
Liên minh lịch sử, tuy thế, đối mặt thách thức lịch sử khi các điều kiện then chốt gần
như vắng bóng. Canada chưa có bồn chứa LNG nào ở bờ đông, dù bờ tây giáp Thái
Bình Dương đang dựng hai cơ sở. Nước này cũng chưa từng xuất LNG, giữa lúc
đường ống xuyên Đại Tây Dương không thể xong vài ba năm, chưa kể có thể bị chặn
bởi phong trào môi trường.
Thách thức không kém cũng thấy ở Đức, nơi dứt hẳn lệ thuộc Nga từ giữa 2024. Hệ
thống trữ khí tự nhiên có thể đạt 90% công suất đến cuối năm nhưng sau đấy chưa biết
ra sao. Tình báo Đức cảnh báo nguy cơ bạo loạn đang nhú khi giá gas tăng gần 10 lần
so với năm ngoái dù Na Uy tăng cung mạnh cho Đức.
Vậy mà thỏa thuận có vẻ không giới hạn ở hai nước. Liên minh Châu Âu (EU) thấy
không còn lựa chọn nào khác khi thủ tướng Đức Olaf Scholz tuyên bố “Nga không bao
giờ là đối tác tin cậy nữa”. Tổng Thư ký NATO vừa sang Canada cũng cổ vũ nhận
định này. Gần đây, có hiện tượng lương gas trị giá 10 triệu USD bị đốt bỏ mỗi ngày ở
nơi khai thác mà chưa rõ lý do.

“Liên mình hydro” dường như là cơ hội cho cả EU nhảy vào lửa một lần đau đớn để
chuyển hẳn sang năng lượng sạch. Đáng mừng, các tổ chức môi trường ngày 26/8 bất
ngờ ủng hộ ý tưởng gần như không tưởng. Khi thủ tướng Scholz “tuyệt đối tin kế
hoạch… Ucraine trong 2-3 tuần” là thật có, thêm nhiều ý kiến đồng tình không còn
cách nào khác ngoài hai bờ đại dương, khởi đầu từ Canada-Đức, phải tin nhau và bền
chí.